Yatalak Hasta Bakımı Yapmanın Püf Noktaları
Yatağa bağımlı olarak yaşayan ve fiziksel ihtiyaçlarının tamamını veya bir kısmını yerine getiremeyen hastalar yatalak hasta olarak anılır. Kişinin ne kadar süreyle bu durumda kalacağı durumuna göre değişir. Bazen insanlar aylarca, yıllarca bu şekilde yaşamak durumunda kalabilirler. Yatalak hasta bakımı büyük bir sabır ve özenle yapılması gereken bir iştir. Bilinci açık olan bir hasta durumunun farkındadır; eksiklik, yetersizlik, üzüntü ve utanç hisseder. Çünkü en özel, en mahrem ihtiyaçlarının bile bir başkası tarafından karşılanması gerekmektedir. Ayrıca yatalak hastalar her durumda uzun süre hareketsiz kalmaktan kaynaklanan yatak yaraları ile kas / iskelet ve solunum sistemi rahatsızlıklarına yakalanma riski altındadırlar.
Yatalak hasta bakımı kapsamında yapılacak işler hastanın durumuna göre değişebilmekle beraber genel olarak geçerli olan bazı uygulamalar da vardır:
*Sonda ve kateterin kontrol edilmesi, gerekiyorsa değiştirilmesi
*Hastanın beslenmesinden sonra ağız bakımı ve mümkünse dişlerin fırçalanması
*Burun ve kulak bakımı
*Göz temizliği
*Kuruyan dudakların vazelinle nemlendirilmesi
*Hastanın vücudunun silinmesi, mümkünse belli aralıklarla yıkanması
*Yatalak hastaların en önemli sorunlarından biri olan deri kurumasını önlemek için günlük nemlendirici cilt bakımı yapılması
*Şu veya bu derecede hareket edebilen hastalara uygun egzersizlerin yaptırılması
*Hastanın yatış pozisyonunun gün içinde sıklıkla değiştirilmesi
Yatalak Hastaların Beslenmesi
Bilinci açık ve yutma fonksiyonunda sorun olmayan bir hastanın beslenme tarzı normal beslenme tarzından farklı değildir. Hastaya gün içinde, sıklıkla ve küçük porsiyonlar halinde olmak üzere, zorlanmadan çiğneyip yutabileceği yiyecekler verilmeli, sakıncası yoksa 1.5 ile 2 litre arasında sıvı tüketmesi sağlanmalıdır.
Bazı yatalak hastaların ağızdan beslenmesi mümkün değildir, zira bilinç kapalı ve yutma işlevi bozuktur. Bu durumda hastaya, deneyimli bir sağlık personeli tarafından burundan girip mideye uzanan bir sonda takılır. Silikon sondaların tercih edilmesi daha iyi olur. Ayrıca sondanın belli aralıklarla, genel olarak ayda 1 kere değiştirilmesi gerekir. Nazogastrik sonda olarak adlandırılan bu beslenme sondasının 2 – 3 aydan fazla kullanılması doğru olmaz.
Yatağa Bağımlı Hastanın Psikolojik Durumu Ve Yapılması Gerekenler
Bilinci açık durumdaki bir yatalak hasta yalnızlık, terk edilme korkusu, yetersizlik, muhtaçlık ve mahcubiyet gibi şeyler hisseder. Ayrıca kronik uykusuzluk çekmeye başlayabilir ve içine kapanabilir. Bu durumda yapılması gereken şey odasına radyo ve televizyon yerleştirerek, kendisine gazete, kitap okuyarak veya kendisi okuyabilecekse ilgisini çeken kitaplar vererek yalnızlık duygusunu azaltmaya çalışmaktır. Aile bireylerinin ve tanıdıklarının etrafında olması, kendisiyle sohbet etmesi de yatağa bağımlı hastaya iyi gelir. Ayrıca, yapabileceği işlerini kendisinin yapmasına imkan tanımak gerekir.
Felç (İnme) geçiren kişiler bir süre duygularını kontrol etmekte zorluk çekerler. Duygusal dalgalanmalar yaşayabilirler ve kişiliklerinde değişmeler görülebilir. Hastanın kendini kızgın, üzgün veya çaresiz hissetmesi normaldir. Zamanla bu durum daha iyiye gitmeye başlar. Fakat hasta yakınlarının baş etmekte zorlandığı durumlar da olabilir. Bu durumda hastanın psikolojisini iyileştirmek için profesyonel destek almak gerekir.
Hasta Odasının Temizliği Ve Havalandırılması
Odanın her zaman temiz tutulması ve düzenli olarak havalandırılması hastanın konforu ve enfeksiyon kapmaması açısından çok önemlidir. Hasta odasının ısısı 18 – 25 derece, nemi de yüzde 30 ile 60 arasında olmalıdır. Oda aydınlık ve daima temiz olmalıdır. Eşyaların sıklıkla tozu alınmalı, hastanın temas ettiği yüzeyler farklı temizlik bezleriyle silinmelidir. Odada çöpler ve başka atıklar birikmemesine de dikkat etmek gerekir.
Bir önceki yazımız olan Ütü Yapmanın 15 Püf Noktası başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
