Tamamlayıcı Beslenme Nedir?
İnsanoğlu hayatının ilk 2 yılında oldukça hızlı bir şekilde büyüyüp gelişir. Hayatın bu döneminde yetersiz beslenmek, çocukluk çağındaki hastalık ve ölüm oranlarının artmasına yol açar. Anne sütü ilk 6 ay boyunca bebeğin bütün ihtiyaçlarını karşılamaya yeterlidir. Bu konuda bir sorun yoksa 0 – 6 aylık bebekler yanında su dahil hiçbir gıda maddesi verilmeksizin sadece anne sütüyle beslenmelidir. 6. aydan itibaren anne sütü tek başına süt çocuğunun bütün ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli olmamaya başlar. Bu yüzden bebeğe farklı yiyecek ve içecekler de vermeye başlamak gerekir. Bu süreç tamamlayıcı beslenme süreci olarak adlandırılır. Bu sırada bebeğe verilen diğer besinlere de tamamlayıcı besin veya ek gıda denir.
Tamamlayıcı beslenme döneminde anne, bebeği emzirmeye devam etmelidir. Tamamlayıcı besinler anne sütü yerine değil, anne sütünün artık karşılayamadığı bazı ihtiyaçları karşılaması için onun yanında verilir. Bunun bebekte gelişmeye başlayan besin, vitamin, mineral ve enerji açığını karşılamanın yanında başka amaçları da vardır.
Bebeğin ısırma ve çiğneme becerisinin gelişmesi için zamanı geldiğinde onu farklı lezzet ve yapılardaki besinlerle tanıştırmak gerekir. 6. aydan sonra bebeklerin dişleri çıkmaya başlar. Bu dönemde ağızlarına bir şeyler koymaktan hoşlanırlar ve yeni tatlar denemeye eğilimli olurlar. Aşağıya ve yukarıya doğru çiğneme hareketleri yapabilirler ve dillerini kontrol etmede daha iyidirler.
6 – 8 ay arası bebeği ek gıdalara başlatmak için çok uygun bir dönemdir. Bu dönemde farklı tat ve kıvamlara alışmayan bebekleri daha sonra taneli besinleri yemeye alıştırmak çok zaman alır ve zahmetli olur. Tamamlayıcı besinler ayrıca ağız ve diş koordinasyonunun sağlanmasına ve konuşmanın gelişmesine de yardım eder.
Tamamlayıcı besinlere 6. aydan önce başlamak doğru değildir. Zira bu anne sütünün veriminin azalmasına sebep olur. Ayrıca, diliyle ağzına konan yiyecekleri refleks olarak güçlü bir şekilde dışarı iteceğinden, ilk aylarda bebeği kaşıkla beslemek zor olur. Zamanından önce ek gıda alımına başlamak bebeğin böbreklerini yorar, enfeksiyona, alerji ve bağışıklık sistemi hastalıklarına yakalanma riskini arttırır, sindirim sorunlarına ve hatta katı besinler yüzünden boğulmaya yol açabilir.
Ek gıdalara erken başlamanın bebeğin büyümesini hızlandırmak gibi bir avantajı da yoktur. Ayrıca, altı aylıktan küçük bebeklerde baş kontrolü ve çiğneme becerisi farklı besinleri tatmalarına yardımcı olacak kadar gelişmemiştir.
Tamamlayıcı besinlere geç başlamak ise bebeğin ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerinden mahrum kalmasına sebep olur. Bu durum kansızlık, fiziksel veya zihinsel gelişim geriliği, vitamin yetersizliğinden kaynaklanan hastalıklar gibi sorunlara yol açar. Zamanı geldiği halde ek gıda almayan bebeklerin çiğneme becerisini kazanması da gecikebilir.
İyi bir tamamlayıcı besinin başta demir, kalsiyum, çinko, folat ve A ile C vitaminleri olmak üzere enerji, vitamin, mineral ve proteinden yana zengin olması gerekir. Ayrıca bulunması, satın alınması ve hazırlanması kolay, kıvamı uygun, taze, temiz ve güvenli olmalıdır. Ek gıdanın fazla miktarda tuz ve baharat içermemesi, çok sıcak veya soğuk olmaması gerekir. Bebek tarafından sevilmesi ve kolayca yenmesi de önemlidir.
Bebeğinizin tamamlayıcı beslenme süreci başladıktan sonra da onu istediği her zaman emzirmeli ve bunu en az 2 yaşına gelene kadar devam ettirmelisiniz.
Bir önceki yazımız olan Ağlayan Bebek Nasıl Sakinleştirilir? başlıklı makalemizde ağlayan bebeği sakinleştirmek ve ağlayan bebeği yatıştırmak hakkında bilgiler verilmektedir.
