Çocuklarda Zeka Gelişimini Desteklemenin Yolları
İnsan zekasının büyük bir kısmı genetik faktörlere bağlı olarak belirlense de yetişilen çevrenin, beslenme biçiminin, erken yaşta oynanan oyunların ve seçilen oyuncakların, anaokulu eğitiminin, anne babanın çocuğa yaklaşımının, kısacası ev içinde ve dışında gerçekleşen her şeyin bebeklerde ve çocuklarda zeka gelişimi üzerinde önemli etkileri vardır. Örneğin bebekliğinde üstün öğrenme yetileri sergileyen bir bebeğe çocukluğunda bu konuda yeterli destek verilmez ya da zeka geliştirici aktiviteler üzerinde durulmazsa üstün zeka durumu asla ortaya çıkmayabilir. Ya da ortalama zekaya sahip bir birey bebeklikten itibaren doğru uyaranlarla desteklenirse genetik faktörlerin ona sağladığının daha üzerinde bir anlama kabiliyetine ve beceriye sahip olabilir.
Çocuklarda zeka denildiğinde akla gelen unsurların pek çoğu doğumdan 2 yaşa kadar olan süreçte gerçekleşir. İnsan hayatındaki en büyük zihinsel gelişimi bu süreçte göstererek yürümeye, konuşmaya, yüzleri tanımaya ve neden sonuç ilişkisi kurmaya başlar. Çocuklarda zihin gelişimi ortalama 18 yaşına kadar devam eder, ancak 11-12 yaşlarından sonra bu gelişimin hızında belirli bir yavaşlama olur. Bu nedenle ilköğretim ve lise aşamalarında çocukların zihinsel gelişimlerinin desteklenmesi çok önemlidir.
Doğru beslenmenin çocuklarda hem beden sağlığı, hem de zeka gelişimi üzerindeki etkileri büyüktür. Özellikle yetişkinler için de günün en önemli öğünü olan kahvaltının hiçbir zaman atlanmaması ve tüm çocukluk dönemi boyunca zengin biçimde tüketilmesi çocuklarda zeka gelişimi için çok önemlidir. Bunun yanında diğer öğünlerde ve ara atıştırmalarda da yüksek miktarda yağ, şeker ve katkı maddesi içeren abur cubur tarzı gıdalardan mümkün olduğunca kaçınılarak sağlıklı ev yemeklerinin tüketilmesi gerekir.
Çocuğun en yakınları olan anne babasıyla, diğer akrabalarla ve çevredeki insanlarla sosyalleşmesi de sağlıklı bir zihinsel gelişim süreci yaşaması açısından kritik öneme sahiptir. Sık sık sosyalleşen, farklı yerler ve insanlar tanıyan çocuk çevresini anlamayı, yorumlamayı, ona adapte olmayı ve yeri geldiğinde eleştirmeyi birinci elden öğrenir. Bunun dışında anne babanın çocukla sık sık sohbet şeklinde konuşmaları, ona uzun cevapları olan sorular sormaları, birlikte zeka geliştirici oyunlar oynamaları, çocuğun sorularının ebeveynler tarafından mümkün olduğunca ilgiyle ve doğru biçimde cevaplanması da önemlidir. Bu sağlıklı iletişim biçimlerinin zeka gelişiminin son aşamalarına kadar sürmesi açısından öğretmen ve okul seçimi de özenle yapılmalıdır.
Kimi zaman televizyon, bilgisayar, akıllı telefon, tablet gibi elektronik cihazların ve bunlar üzerinden yayınlanan eğitici programlar, oyunlar ve uygulamaların çocuklarda zeka gelişimi üzerinde olumlu etkileri olduğu iddia edilse de çocukların en az 2 yaşını doldurana kadar kısa süreli oyalamak maksadıyla da olsa bu cihazlara yaklaştırılmamaları çok önemlidir. Hiçbir eğitici yayın ya da telefon uygulaması bebek yaştaki bir bireye çevresiyle ve insanlarla birebir iletişim kurmak kadar yarar sağlayamaz. Üstelik küçük yaşta elektronik aletler kullanmaya alışan çocukların ilerleyen yaşlarda dikkat dağınıklığı gibi okul ve iş hayatını etkileyen ciddi problemler yaşayabildikleri de yapılan araştırmalarca kanıtlanmıştır.
