Çocuklarda Problem Çözme Becerisi Nasıl Geliştirilir?
Çocuğunuzun hayatını yönlendirmesine yardım etmek için yapabileceğiniz şeylerden biri ona problem çözme becerisi kazandırmaktır. O da yetişkinler gibi gün içinde çeşitli sorunlara maruz kalır. En sevdiği oyuncağını kaybedebilir, matematik ödevini bulamayabilir, okulda oynayacak arkadaş bulamadığı veya belli bir alanda başarısız olduğu için üzülebilir. Çocuklarda problem çözme becerisini geliştirmek için okul öncesi dönemde bu amaca yönelik eğitimler vermeye başlamak gerekir. Anne – babaların, bakıcıların bu konuda bilinçli hareket etmesi çok önemlidir.
Bir çocuğun karşısına çıkan akademik, sosyal ve diğer sorunlarla başa çıkmak için bir formülü olması gerekir. Problem çözme becerilerine sahip olmayan çocuklar bir sorunla karşılaştıklarında harekete geçmekten kaçınabilirler. Zamanlarını sorunları çözmek yerine önlemek için harcayabilirler. Seçimlerini bilinçsiz bir şekilde yapabilirler. Örneğin bir çocuk, başka ne yapacağını bilemediği için yolunu kesen bir akranına vurabilir. Veya kendisiyle alay edildiği zaman bunu durdurmanın yollarını aramak yerine sınıftan çekip gitmeyi tercih edebilir. Bu dürtüsel seçimler uzun vadede daha ciddi sorunlara yol açabilir.
Çocuğunuza Sorunu Nasıl Değerlendireceğini Öğretin
Çocuklar, kendilerini bunalmış veya umutsuz hissettikleri zaman genellikle bir sorunu çözmeye çalışmazlar. Fakat onlara sorunları çözmek için net bir formül verirseniz bir şeyler deneyebilme yeteneklerine daha fazla güvenirler. İşte çocuklarda problem çözme becerisini geliştirmek açısından işe yarayacak adımlar:
Sorunu Tanımlamak
Problemin adını koymak, yüksek sesle ifade etmek kendini sıkışmış durumda hisseden çocuklar üzerinde ciddi bir fark yaratabilir. Çocuğunuzun “Ondalık sayıları anlamıyorum”, “Teneffüste oynayabileceğim kimse yok”, “En sevdiğim arkadaşım bana darıldı” gibi cümlelerle sorunu açık etmesine yardımcı olun.
Olası Çözümler Geliştirmek
Problemi çözmenin olası yolları üzerinde beyin fırtınası yapın. 4 – 5 tane muhtemel çözüm yolu geliştirin ve bunların en azından bu noktada mutlaka mükemmel fikirler olması gerekmediğini belirtin. Çocuğunuz fikir üretmekte güçlük çekiyorsa ona yardım edin. Pek makul olmayan bir cevap veya uzak bir olasılık bile muhtemel bir çözümdür. Burada mesele, çocuğun biraz yaratıcılıkla farklı potansiyel çözümler bulabileceğini anlamasına yardımcı olmaktır.
Muhtemel Çözümlerin Artı ve Eksi Yönlerini Tanımlamak
Çocuğunuzu bulduğu her bir çözüm yolu için olası olumlu ve olumsuz sonuçlarını belirlemesi için teşvik edin.
Bir Çözüm Seçmek
Muhtemel olumlu ve olumsuz sonuçları değerlendirdikten sonra bulduğu yollardan birini seçmesi için yardım edin.
Yapılan Seçimi Test Etmek
Çocuğunuzdan bir çözümü denemesini ve sonucunda neler olacağını görmesini isteyin. İşe yaramazsa oluşturduğu listedeki başka bir yöntemi deneyebileceğini hatırlatın. Deneyeceği şeyin bir sıkıntıya yol açmayacağından, güvenli olduğundan emin olmayı unutmayın.
Sorun Çözme Alıştırması Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çocuklarda sorun çözme becerisini geliştirmek için yapılması gereken şeylerden biri çocuğun sorununu onun adına çözmek için acele etmemektir. Çocuğunuzun yardıma ihtiyacı varsa ona rehberlik yapın, ancak, bir yandan da meseleyi kendi başına çözmesi için teşvik edin. Bir çözüm bulamazsa düşünmesi için yardımcı olun, fakat ne yapacağını otomatik olarak söylemeyin. Örneğin gece geç yattığı için sabahleyin okula gitmek üzere kalkmakta zorluk çektiyse ve uykusunu alamadığından yakınıyorsa bunun bir daha olmaması için ne yapabileceğini ona sorun. Böylece kendi başına bazı çözümler geliştirmesi, daha bağımsız olması için yardım etmiş olursunuz.
Davranışsal sorunlarla karşılaştığınızda duruma problem çözme anlayışıyla yaklaşın. Birlikte oturun ve sorun hakkında konuşun. “Son zamanlarda ev ödevlerini yapmakta zorluk çekiyor gibisin. Haydi bunu beraber halledelim” gibi.
Bazen yanlış davranışlarının sonucuna katlanmasına izin vermeniz de gerekebilir. Bu gibi durumlarda niyetinizin bir daha sefere daha iyisini yapmasını sağlamak olduğunu belirtin.
Çocuğunuz problem çözme becerisini uygularken onu övmeyi unutmayın.
Doğal Sonuçları Yaşamasına İzin Verin
Bunun uygun ve güvenli olduğundan emin olduğunuz zamanlarda, çocuğunuzun yaptığı eylemlerin doğal sonuçlarıyla yüzleşmesine izin verin. Örneğin gittiğiniz bir eğlence parkında bütün parasını kısa süre içinde bitirmesine ses çıkarmayın ve orada harcaması için tekrar para vermeyin. Bunu, bir daha sefere bütçesini daha iyi planlamasını sağlayacak bir öğretme biçimi olarak düşünün.
