Yaşlılarda Uykusuzluk Sorunu

Araştırmalar özellikle 65 yaşın üzerindeki bireylerin yaklaşık yarısının farklı uyku sorunları yaşadığını gösteriyor. Yaşlılarda uykusuzluk sorunu rutin görevlerin yerine getirilememesi, dikkatin azalmasından dolayı düşmelerin ve yaralanmaların artması gibi olumsuzluklara yol açıyor.

Yaşlı bireylerin erken yatma isteğine direnip mümkün olduğu kadar oyalanarak geceleyin uyumaya çalışmaları gerekir. Çünkü akşamın ilk saatlerinde uyuyan biri doğal olarak gece saatlerinde uyanacaktır.

Yaşlandıkça insanların uyku düzeni bozulmaya başlar. İdeal uyku süresi birçok kaynakta 7 – 8 saat olarak belirtilir. Bu süre yaşlılıkta 5,5 -6 saate iner. Bunun yanı sıra uykunun algılanmasıyla ilgili bozukluklar da yaşanır. Gece uykusunun rahat ve tatmin edici olmaması gün içinde sıklıkla uyuma isteği duyulmasına yol açar. Yaşlılık döneminde günlük rutin etkinlikler eskiye göre farklılaşmaya başlar. Emeklilik, eşini kaybetme, sağlıkla ilgili ihtiyaçlar ve ilaç alma saatleri, beslenme ve yatma saatlerinin değişmesi ve diğer etmenler vücut ritminin bozulmasına sebep olur.

Yaşlılarda Uykusuzluk

Yaşlı Bireylerde Uykusuzluğun Sebepleri

*Artrit ve diğer sağlık sorunlarından kaynaklanan ağrılar

*Gündüz saatlerinde elli dakikadan fazla uyumak

*Gece uykusu için akşam saatlerinde yatmak

*Gastrointestinal sistem hastalıkları

*Kalp sorunları

*Menopozdan kaynaklanan sorunlar

*Sirkadiyen ritim bozukluğu

*Sosyal izolasyon, aktivitelerin azalması, hareketsiz yaşam, yatağa bağımlılık, kayıp yaşama gibi psiko – sosyal etkenler

*Boşaltım sistemi (Üriner sistem) sorunları

*Alzheimer hastalığı, bipolar bozukluk, depresyon, parkinson hastalığı

*Uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu

*Bazı ilaçların yan etkileri (Yaşlılar genellikle iki – üç veya daha fazla ilaç kullanırlar. Beta – blokerler uykuya dalma güçlüğü çekilmesine, sedatif (sakinleştirici) antidepresanlar ve sedatif antipsikotikler uyuklama haline sebep olur. Kafein ve benzeri uyarıcılar da uyku süresinin azalmasına yol açar. Bu tür uyaranların yaşlı bireyler üzerindeki etkileri daha uzun sürelidir.)

*Kurumda kalma (Huzurevlerindeki gürültü, ışığın gece boyunca açık olması, yetersiz aydınlatma gibi durumlar

Yaşlılarda Uykusuzluk Sorunu İçin Çözüm Önerileri

*Yaşlılar gün içinde gençlere göre daha fazla dinlenme ihtiyacı duydukları için gündüz saatlerindeki kestirmeleri fazla olabilir. Bu da gece uykusunun süresini kısaltır. Yaşlı bireylerin gündüz uykusunun süresi 50 dakikayı geçmemelidir.

*Yatma saatinden önce yapılan hafif gevşeme egzersizleri uykuya daha rahat geçilmesini sağlar.

*Yatak kıyafetleri sağlıklı, rahat ve ferah olmalıdır.

*Yatmadan önce ağır, baharatlı yiyecekler yemekten, sindirilmesi zor gıda maddeleri tüketmekten kaçınmak gerekir.

*Yatmadan önce yapılması gereken diş temizliği ve diğer rutin temizlik işleri ihmal edilmemelidir.

*Yatak odası tamamen karanlık olmalıdır.

*Akşam yemeğinden sonra fazla miktarda sıvı tüketmekten kaçınmak gerekir. Böylece uyku arasında tuvalete gitme ihtiyacı azalır.

*Yatak sağlıklı, rahat ve temiz olmalıdır.

*Sağlıklı bir uyku için yatağa boş mideyle girmek gerekir. Fakat bazen 1 bardak ılık süt uyumaya yardımcı olabilir.

*Yatmasının üstünden yarım saat geçtiği halde uyuyamayan kişi yatağından çıkmalı ve parlak bir ışık altında olmamak şartıyla müzik dinlemek veya okumak gibi yorucu olmayan aktiviteler yapmalıdır.

*Doktor tarafından tavsiye edilmemiş herhangi bir ilaç kullanılmamalıdır.

*Yatak odasının çevresi sessiz ve yeterli derecede karanlık olmalıdır.

*Günün geç saatlerinde çay ve kahve içilmemelidir.

*Gün içinde bir süre güneş ışığına maruz kalınmalıdır.

*Kişi kendini endişeli, üzüntülü veya gergin hissediyorsa ılık bir duş alması faydalı olabilir. Ilık duş insanı rahatlatır ve uykuya daha kolay dalmasına yardım eder.

Yaşlılarda Uykusuzluk Düşmelerin Artmasına Yol Açabilir

ABD’li bir bilim insanı ve arkadaşlarının 70 ve daha ileri yaşlardaki yaklaşık üç bin kadın üzerinde yaptıkları bir araştırmada geceleri maksimum 5 saat uyuyan kadınların yıl boyunca 2 veya daha fazla defa düşme ihtimalinin 7 saatten fazla uyuyanlara kıyasla yarı yarıya fazla olduğu görülmüştür. Aynı araştırma, gece uykusu 5 – 7 saat arasında olan kadınların düşme ihtimalinin de daha çok uyuyanlara göre yüzde 40 daha fazla olduğunu göstermiştir.

Araştırma kadınlar üzerinde gerçekleştirilmiş olsa da benzer sorun kuşkusuz uykusuzluk çeken yaşlı erkekler için de geçerlidir. Yetersiz ve kalitesiz uyku sadece yaşlılarda değil, gençlerde de ciddi denge sorunlarına yol açabilmektedir.

Uykusuzluk Ne Gibi Sorunlara Yol Açıyor?

Uykusuzluk her yaş grubunda birtakım sorunlara yol açar, hayat kalitesini düşürür. Yaşlılıkta, insanların daha enerjik, daha dinamik olduğu gençlik dönemine göre daha farklı, daha ağır olumsuz etkileri olabilir ama sonuçta yeterli, kaliteli bir uyku sağlık, rahatlık, enerji, verim açısından her yaş döneminde önemlidir. Uykusuzluğun yol açabileceği başlıca sorunlar şunlardır:

• Endişe ve stres seviyesini arttırır.
• Kişinin kendini yorgun ve sinirli hissetmesine sebep olur.
• Olumsuz düşünme eğilimini körükler.
• Algıyı ve refleksleri yavaşlatır.
• Baş ağrısına yol açar.
• Hipertansiyon riskini yükseltir.
• Yıllar boyunca devam eden, tedavi edilmeyen uykusuzluk sorunu kalp ve damar sağlığını olumsuz etkiler, diyabete ve kolesterolün yükselmesine sebep olur.
• Bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açar.
• Odaklanma becerisini ve hafızayı olumsuz etkiler.
• İnsülin direncine sebep olur.
• Daha sık acıkmaya ve buna bağlı olarak kilo alımına yol açar.

Bir önceki yazımız olan Hasta Bakıcı - Yaşlı Bakıcısı Nasıl Bulunur? başlıklı makalemizde hasta bakıcı nasıl bulunur, hasta bakıcı nasıl seçilir ve yaşlı bakıcısı nasıl bulunur hakkında bilgiler verilmektedir.