Demanslı Hasta Bakımı Yapmanın Zorlukları
Demans (Bunama) kişinin akıl yürütme, konsantrasyon, bellek, düşünme, sorun çözme, fiziksel koordinasyon, konuşma, yeni ve farklı bir ortama adapte olma gibi yeteneklerinin farklı sebeplerle gitgide kötüleşmesi olarak tanımlanabilir. Alzheimer hastalığı, yüzde 60 – 70 gibi bir oranla demansın en sık görülen türüdür. Demanslı hasta bakımı kolay bir iş değildir; hasta yakınları bu süreçle baş etmekte ciddi derecede zorlanabilirler.
Araştırmalara göre ABD’de yaşayan demanslı bireylerin yüzde 70’ine aileleri tarafından bakım verilmektedir ve bakım işinden birinci derecede sorumlu olan kişi genellikle hastanın eşidir. Birçok aile bu işi mümkün olduğu kadar uzun süre sürdürmeye çalışma, hastanın bakımını kurumlara devretmeme eğilimindedir. Ailedeki bakım işi, yüzde 72 oranında kadınlar tarafından yapılmaktadır. Erkeklerin payı ise yüzde 39 olarak tespit edilmiştir.
Demanslı bir hastaya bakım vermek kişinin günlük sorumluluklarını arttırır; aile ilişkilerini, iş ortamını, sosyal yaşamını ve toplumu etkiler. Hastayla ilgili sorumlulukları bakım veren kişinin iş ve ev ortamındaki yükümlülüklerinin aksamasına yol açabilir. Bakım işini üstlenen kişi eşinin, annesinin veya babasının demansın sebep olduğu fiziksel veya bilişsel yetersizliklerine sürekli tanık olmaktan dolayı büyük bir üzüntü yaşar. Hastaya karşı sevgi, iyi ve faydalı bir iş yaptığı için memnuniyet hissetmenin yanı sıra yorgunluk, keder, suçluluk, kızgınlık, haksızlığa uğramışlık gibi duygular da yaşayabilir.
Demanslı hasta bakımı yapan erkek ve kadınların hayatında rol değişiklikleri oluşmaya başlar. Bir erkeğin bu süreçte daha önce yapmadığı ev işlerini yapmaya başlaması gerekebilir. Araç kullanmayan, aileyle ilgili kararların alınmasında veya evin ekonomisinde rolü olmayan bir kadın bunları öğrenmek durumunda kalabilir.
Konuyla ilgili araştırmalar yaşlılara ve demans hastalarına bakım veren kişilerin yüzde 22’si fiziksel sağlık sorunları yaşamaktadırlar. Araştırmaya katılanların yüzde 34’ü bu durumunda ruh sağlıklarını da olumsuz etkilediğini ifade etmiştir. Fiziksel şikayetlerin genellikle baş ağrısı, halsizlik ve mide sorunları olduğu tespit edilmiştir.
2000’li yılların verilerine göre yaşlı hastaların, demanslı bireylerin bakımıyla yakından ve sürekli olarak ilgilenen kişilerin yüzde 60 kadarı bu sorumluluğu yerine getirmekte zorluk çekmektedirler. Yarısının ekonomik durumunda bu sebeple olumsuz değişiklikler olmakta ve yüzde 90 gibi büyük bir çoğunluğunun günlük hayatı, özellikle sosyal yaşantı açısından negatif etkilenmektedir. Hastanın özbakımını uygulamak, yanında kalmak, ihtiyaçlarını tespit etmek ve davranışlarındaki değişikliklerle baş edebilmek gibi problemlerin yanında hastayla ilgilenmesi için anlaşılan bakıcı ile de çeşitli sorunlar yaşanabilmektedir.
Hartford Enstitüsü’nün araştırmasına göre, söz konusu hastaların bakımını üstlenenlerin maruz kaldığı riskler şunlardır:
*Kadınlar bu alanda daha fazla sorumluluk almaktadırlar ve kadınlarda depresyon oranı daha yüksektir.
*Hasta eşine bakım veren erkek veya kadınların depresyon geçirme olasılığı diğerlerinden daha yüksektir.
*Kişinin bu yükümlülüğü üstlenmeye hazır olmaması çeşitli sıkıntılar yaşamasına yol açmaktadır.
*Bakım veren kişinin hastayla iletişimi iyi değilse daha fazla sorun yaşanmaktadır.
*Hastaya bakan kişinin eğitim düzeyinin düşük olması depresyon riskini arttırmaktadır.
Sonuç itibariyle; sürekli ve düzenli olarak hasta bakımı yapmak kişilerin strese ve depresyona girme ihtimalini yükseltmekte, fiziksel durumlarını olumsuz etkilemekte, kendilerini iyi ve mutlu hissetmelerini güçleştirmektedir.
Demanslı bir hastaya bakmak insanın hayatını hemen her yönden şu veya bu oranda etkileyen bir sorumluluktur. Bu olumsuz etkilerin azaltılması için bakım veren kişilerin bu konuda eğitilmesi ve destek programlarıyla yardımcı olunması gerekir.
Bir önceki yazımız olan Çocuklarda Duruş Bozuklukları başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
